Dzwonki z rodzaju Campanula należą do jednych z najbardziej rozpoznawalnych roślin ozdobnych strefy umiarkowanej. Delikatne, dzwonkowate kwiaty, zróżnicowane pokroje – od niskich gatunków skalnych po wysokie, łąkowe byliny – sprawiają, że dzwonki od wieków goszczą zarówno w krajobrazie naturalnym, jak i w ogrodach. Rośliny te łączą w sobie dekoracyjność, stosunkowo niewielkie wymagania uprawowe oraz bogate znaczenie kulturowe, obecne w wierzeniach ludowych, sztuce i symbolice roślin.
Charakterystyka botaniczna i morfologia dzwonków
Rodzaj Campanula obejmuje kilkaset gatunków roślin należących do rodziny dzwonkowatych (Campanulaceae). Są to głównie byliny, rzadziej rośliny dwuletnie lub jednoroczne. Występuje wśród nich ogromne zróżnicowanie kształtu, wielkości i pokroju – od drobnych roślin zadarniających, osiągających zaledwie kilka centymetrów wysokości, po okazałe byliny dorastające do 120 cm, a nawet więcej. Cechą wspólną jest charakterystyczny kształt korony kwiatowej przypominający mały dzwonek lub rozchylającą się gwiazdkę.
Łodygi dzwonków są najczęściej wzniesione, mniej lub bardziej rozgałęzione, u gatunków górskich mogą być pokładające się lub zwisające. W zależności od siedliska i funkcji ekologicznej, roślina może tworzyć zwarte kępy, luźne kępy trawiaste lub rozrastać się za pomocą krótkich rozłogów. U wielu gatunków pędy są delikatnie owłosione, co pomaga ograniczyć transpirację i chroni przed nadmiernym nasłonecznieniem w górskich warunkach.
Liście dzwonków są zmienne – często u nasady rośliny szersze, jajowate lub sercowate, a wyżej na łodydze węższe, lancetowate. Blaszka liściowa zazwyczaj jest miękka, o jasno- lub ciemnozielonej barwie, z widocznym unerwieniem. U części gatunków liście tworzą przyziemną rozetę, z której wyrastają pędy kwiatostanowe. Taka budowa sprzyja przetrwaniu niekorzystnych warunków klimatycznych, a zarazem pozwala roślinie wykorzystywać światło u samej powierzchni gleby.
Kwiaty są największą ozdobą dzwonków. Występują pojedynczo lub zebrane w luźne, groniaste bądź wiechowate kwiatostany. Korona kwiatowa ma kształt dzwonkowaty, rurkowato-dzwonkowaty lub gwiazdkowaty, a jej płatki mogą być mniej lub bardziej rozchylone. Kolor najczęściej jest niebieski, fioletowy lub lawendowy, choć występują także gatunki o kwiatach białych, różowych czy niemal purpurowych. U wielu odmian ogrodowych barwy są intensywniejsze, a kwiaty pełniejsze niż u form dzikich.
System korzeniowy dzwonków przystosowany jest do różnorodnych siedlisk – od gleb skalistych po żyzne łąki. W zależności od gatunku mogą tworzyć korzenie palowe, liczne korzenie wiązkowe, a także zgrubienia pełniące funkcję magazynów substancji odżywczych. Dzięki temu wiele dzwonków dobrze znosi okresowe susze i chłody, co czyni je wartościowymi roślinami ozdobnymi do ogrodów o zróżnicowanych warunkach.
Owocem dzwonków jest torebka, która po dojrzeniu otwiera się szczelinami, uwalniając drobne nasiona. Ich rozprzestrzenianie odbywa się głównie za pomocą wiatru, wody oraz drobnych zwierząt. W naturalnych siedliskach umożliwia to skuteczne zasiedlanie nowych mikrosiedlisk, w ogrodach natomiast bywa źródłem samosiewów, które przy odpowiedniej pielęgnacji można wykorzystać do odnowy nasadzeń.
Zasięg występowania i siedliska naturalne
Dzwonki mają szeroki zasięg geograficzny. Naturalnie występują głównie w strefie umiarkowanej półkuli północnej – w Europie, Azji Zachodniej i Środkowej, na Kaukazie, w górach Azji Mniejszej, a także częściowo w Ameryce Północnej. Centrum różnorodności wielu gatunków znajduje się w rejonach górskich – w Alpach, Karpatach, na Bałkanach oraz w górach Kaukazu, gdzie na niewielkim obszarze można spotkać kilkanaście gatunków rosnących obok siebie, każdy w nieco innym mikrosiedlisku.
W Polsce naturalnie występuje kilkanaście gatunków z rodzaju Campanula. Są to między innymi dzwonek brzoskwiniolistny, dzwonek skupiony, dzwonek rozpierzchły, dzwonek szerokolistny czy dzwonek wąskolistny. Spotkać je można na łąkach, polanach, przydrożach, w świetlistych lasach liściastych oraz w murawach kserotermicznych. Szczególnie malownicze są populacje górskie – na halach, w piętrze kosodrzewiny i na wapiennych skałkach, gdzie dzwonki współtworzą bogate zbiorowiska roślinności naskalnej.
Różnorodność siedliskowa dzwonków jest imponująca. Część gatunków preferuje gleby wapienne, zasobne w węglan wapnia, inne z kolei rosną lepiej na podłożach kwaśnych, w lasach iglastych i borach. Spotkać można dzwonki typowo skalne, zakorzeniające się w szczelinach i rozpadlinach, jak również gatunki łąkowe, rosnące w wysokich trawach i współtworzące kwietne murawy. Taka plastyczność ekologiczna sprawiła, że rodzaj Campanula rozprzestrzenił się szeroko i przystosował do wielu warunków klimatycznych oraz glebowych.
W górach dzwonki pełnią istotną rolę w ekosystemach wysokogórskich. Ich kwiaty są ważnym źródłem nektaru i pyłku dla zapylaczy – pszczół, trzmieli i motyli, które w trudnych warunkach klimatycznych mają ograniczony wybór pożywienia. Dzięki przystosowaniu do krótkiego sezonu wegetacyjnego, wiele gatunków potrafi szybko zakwitać i wiązać nasiona, zanim nadejdą jesienne chłody. Jednocześnie gęsty system korzeniowy dzwonków wpływa korzystnie na stabilizację gleby w stromych, kamienistych zboczach.
W krajobrazie rolniczym i półnaturalnym dzwonki dawniej były częstym elementem tradycyjnych łąk kośnych i pastwisk. Intensyfikacja rolnictwa, stosowanie nawozów mineralnych oraz częste koszenie sprawiły jednak, że wiele naturalnych stanowisk uległo zubożeniu. Gatunki takie jak dzwonek szerokolistny czy brzoskwiniolistny coraz częściej tracą swoje siedliska, a ich populacje maleją. Z tego względu w wielu regionach objęto je ochroną prawną lub umieszczono na czerwonych listach roślin zagrożonych.
Poza obszarem rodzimego występowania dzwonki pojawiły się także jako rośliny introdukowane i ozdobne, m.in. w Ameryce Północnej czy w niektórych regionach Australii i Nowej Zelandii. Tam, gdzie trafiły do środowiska naturalnego, zwykle pozostają niegroźnymi przybyszami, choć odnotowano przypadki ich miejscowego ekspansywnego rozprzestrzeniania się, zwłaszcza w siedliskach zbliżonych do tych, które zajmują w Europie.
Wybrane gatunki dzwonków i ich zastosowanie
Dzięki bogactwu form rodzaj Campanula jest bardzo ceniony w ogrodnictwie i architekturze krajobrazu. Każdy z popularnych gatunków ma swoje specyficzne wymagania, ale też niepowtarzalne walory estetyczne i użytkowe. Wśród dzwonków można znaleźć rośliny idealne do ogrodów skalnych, na rabaty bylinowe, do zadarniania skarp, a nawet do uprawy w pojemnikach na balkonach i tarasach.
Dzwonek brzoskwiniolistny (Campanula persicifolia) jest jednym z najbardziej znanych gatunków. Dorasta zwykle do 60–90 cm wysokości, tworząc sztywne, wzniesione pędy zakończone smukłymi kwiatostanami. Jego wąskie, przypominające liście brzoskwini blaszki są charakterystyczną cechą, od której pochodzi nazwa gatunkowa. Kwiaty są dość duże, dzwonkowate, najczęściej niebieskie lub białe, a liczne odmiany ogrodowe oferują różnorodność barw i form, w tym kwiaty pełne. Gatunek ten świetnie sprawdza się na bylinowych rabatach, w ogrodach wiejskich, a także jako kwiat cięty do wazonów.
Dzwonek karpacki (Campanula carpatica) to niska bylina pochodząca z górskich terenów Karpat. Tworzy zwarte kępy, dorastające do 15–30 cm, z licznymi, dość dużymi kwiatami w odcieniach niebieskiego i bieli. Doskonale nadaje się do ogrodów skalnych, na murki, skarpy i do obsadzania obrzeży rabat. Ze względu na obfite i długotrwałe kwitnienie, a także stosunkowo małe wymagania glebowe, stał się jednym z podstawowych gatunków stosowanych w kompozycjach skalnych i naturalistycznych.
Innym interesującym przedstawicielem jest dzwonek kropkowany (Campanula punctata), charakteryzujący się zwisającymi, wydłużonymi kwiatami o rurkowato-dzwonkowatym kształcie. Płatki korony bywają nakrapiane ciemniejszymi punktami, co nadaje im dekoracyjny, nieco egzotyczny wygląd. Gatunek ten lubi gleby żyzne, próchniczne i nieco wilgotne, sprawdza się na półcienistych rabatach, gdzie jego kwiaty pięknie kontrastują z liśćmi paproci czy funkiów.
Dzwonek ogrodowy (Campanula medium), znany również jako dzwonek ogrodowy dwuletni, często bywa wykorzystywany jako roślina ozdobna o okazałych, sztywnych pędach i dużych kwiatach. Osiąga wysokość 60–100 cm, a jego kwiaty, skupione w gęstych gronach, mogą być białe, różowe, fioletowe lub niebieskie. Stosowany jest na rabatach reprezentacyjnych, w ogrodach przydomowych i parkach, a także jako roślina cięta. Wymaga stanowisk słonecznych lub lekko półcienistych oraz gleb żyznych, przepuszczalnych.
Poza zastosowaniem ozdobnym, dzwonki odgrywały także pewną rolę w tradycyjnej medycynie ludowej. W niektórych regionach używano ich jako roślin wspomagających trawienie lub łagodzących podrażnienia gardła, choć współczesna fitoterapia korzysta z nich rzadko i z dużą ostrożnością. Zdarzały się również zastosowania kulinarne – młode liście niektórych gatunków jadano na surowo jako dodatek do sałatek lub gotowano podobnie jak zieleninę, jednak obecnie praktyka ta jest marginalna.
We florystyce dzwonki cenione są jako kwiaty cięte, zwłaszcza odmiany o dużych, trwałych kwiatach i mocnych pędach. Ich delikatny, romantyczny wygląd sprawia, że chętnie wykorzystuje się je w bukietach ślubnych, kompozycjach rustykalnych i aranżacjach w stylu ogrodów angielskich. Dzięki bogatej palecie odcieni niebieskiego i fioletu stanowią cenne uzupełnienie dla białych i pastelowych róż, peonii czy goździków.
W nowoczesnym ogrodnictwie coraz częściej podkreśla się także wartość dzwonków jako roślin przyjaznych zapylaczom. Liczne, nektarodajne kwiaty przyciągają pszczoły miodne, trzmiele, dzikie pszczoły samotnice oraz motyle, co ma duże znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej w terenach zurbanizowanych. Sadzenie dzwonków w ogrodach, na działkach czy zielonych dachach wspiera lokalne populacje owadów pożytecznych, zwiększając zarazem atrakcyjność wizualną przestrzeni.
Warunki uprawy i pielęgnacja w ogrodzie
Uprawa dzwonków w ogrodzie nie jest trudna, o ile uwzględni się specyficzne potrzeby poszczególnych gatunków. Zasadniczo większość z nich preferuje stanowiska słoneczne lub lekko półcieniste, z glebą przepuszczalną i umiarkowanie żyzną. Kluczowe jest unikanie stagnującej wody, która może prowadzić do gnicia korzeni i rozwoju chorób grzybowych. Zbyt ciężkie, gliniaste podłoże warto rozluźnić piaskiem lub drobnym żwirem, zwłaszcza w przypadku gatunków skalnych.
Dzwonki dobrze reagują na umiarkowane nawożenie organiczne – kompost lub dobrze rozłożony obornik, aplikowane jesienią lub wczesną wiosną, zapewniają im odpowiednią ilość składników pokarmowych. W przypadku odmian o szczególnie bujnym kwitnieniu warto wspomóc rośliny nawozami mineralnymi o zbilansowanym składzie, podawanymi jednak w rozsądnych dawkach, aby nie doprowadzić do nadmiernego wzrostu masy liści kosztem kwiatów.
Podlewanie dzwonków powinno być dostosowane do warunków pogodowych. Rośliny te zazwyczaj dobrze znoszą krótkie okresy suszy, zwłaszcza po dobrze przeprowadzonym ukorzenieniu, jednak w czasie intensywnego kwitnienia niedobór wody może skutkować krótszym okresem dekoracyjności. Gatunki górskie i skalne zazwyczaj preferują podłoże lekko wilgotne, ale przepuszczalne, natomiast większe dzwonki łąkowe lepiej tolerują chwilowe przesuszenie.
Wiele dzwonków to byliny długowieczne, które mogą rosnąć w jednym miejscu przez wiele lat. Co kilka sezonów warto jednak odmłodzić karpy poprzez podział. Zabieg ten przeprowadza się zwykle wczesną wiosną lub pod koniec lata, po zakończeniu kwitnienia. Roślinę należy ostrożnie wykopać, podzielić na kilka części, tak aby każda miała dobrze rozwinięty system korzeniowy i kilka pędów, a następnie posadzić w przygotowanym wcześniej podłożu. Umożliwia to utrzymanie zdrowego, zwartego pokroju i obfitego kwitnienia.
Rozmnażanie dzwonków możliwe jest także z nasion. Wiele gatunków łatwo się wysiewa, zarówno wprost do gruntu, jak i w inspekcie lub pojemnikach. Nasiona zazwyczaj są drobne i wymagają lekkiego, przepuszczalnego podłoża oraz umiarkowanej wilgotności. Wysiew można przeprowadzić wiosną lub późnym latem, pamiętając, że niektóre gatunki preferują chłodniejsze warunki do kiełkowania. Siewki po uzyskaniu odpowiedniej wielkości pikujemy, a następnie wysadzamy na miejsce stałe.
W uprawie dzwonków warto zwrócić uwagę na możliwe zagrożenia ze strony chorób i szkodników. Nadmierna wilgotność, zbyt gęste nasadzenia oraz brak przewiewu sprzyjają rozwojowi mączniaka, szarej pleśni czy plamistości liści. Profilaktyczne przerzedzanie zbyt zagęszczonych kęp, unikanie podlewania na liście w godzinach wieczornych oraz właściwe przygotowanie podłoża znacząco ograniczają ryzyko chorób. Ze szkodników szczególnie dokuczliwe mogą być ślimaki, uszkadzające młode pędy i liście, a także mszyce, żerujące na miękkich częściach roślin.
Cięcie dzwonków po kwitnieniu bywa korzystne z kilku powodów. Po pierwsze, usuwa się przekwitłe kwiatostany, co poprawia ogólny wygląd rośliny. Po drugie, u niektórych gatunków zachęca to do powtórnego, choć zwykle skromniejszego kwitnienia pod koniec lata. Po trzecie, ogranicza nadmierne rozsiewanie się nasion, jeśli ogrodnik nie życzy sobie spontanicznych samosiewów. Warto pozostawić jednak część owocostanów, jeśli zależy nam na naturalnym rozmnażaniu i różnorodności genetycznej populacji w ogrodzie.
Znaczenie ekologiczne i kulturowe
Dzwonki, oprócz walorów ozdobnych, pełnią ważne funkcje w ekosystemach. Bogate w nektar i pyłek kwiaty stanowią atrakcyjne źródło pożywienia dla wielu grup owadów. Szczególną rolę odgrywają dla trzmieli, które dzięki swojej budowie ciała i sile potrafią skutecznie penetrować wnętrze głębokich, dzwonkowatych kwiatów. W naturalnych łąkach, murawach i zaroślach obecność dzwonków zwiększa bioróżnorodność oraz stabilność całej wspólnoty roślinnej i zwierzęcej.
W siedliskach górskich dzwonki uczestniczą w tworzeniu specyficznych mikroekosystemów. Ich gęste kępy stanowią schronienie dla drobnych bezkręgowców, a korzenie współtworzą sieć stabilizującą podłoże. Kwiaty, kwitnące często przez większą część lata, zapewniają ciągłość pożytku dla zapylaczy, które w wysokich górach mają ograniczony wybór roślin kwitnących. Dzięki temu dzwonki przyczyniają się do utrzymania funkcjonalnych relacji pomiędzy roślinami a owadami zapylającymi.
W kulturze ludowej dzwonki zyskały wiele znaczeń symbolicznych. Często postrzegano je jako rośliny delikatne, romantyczne, związane z uczuciami, tęsknotą czy nieśmiałością. Ich dzwonkowaty kształt kojarzono z dźwiękiem dzwonów – stąd liczne legendy o „zaczarowanych dzwoneczkach” rosnących w leśnych ostępach lub na górskich halach. W podaniach ludowych kwiaty te bywały atrybutem wróżek, leśnych duchów i dobrych duszków opiekujących się wędrowcami.
W sztuce i literaturze dzwonki często pojawiają się jako element pejzażu, symbol lata lub dzieciństwa spędzonego na wsi. Obecne są na obrazach przedstawiających sielskie łąki, w wierszach opisujących naturalne piękno oraz w ilustracjach do baśni. Ich subtelna uroda, nienarzucająca się, lecz wyrazista, sprawia, że stanowią wdzięczny motyw w malarstwie, grafice i fotografii przyrodniczej. W czasach, gdy coraz bardziej docenia się dzikie rośliny w przestrzeni miejskiej, dzwonki stają się też inspiracją dla projektantów ogrodów naturalistycznych.
Znaczenie dzwonków obejmuje również sferę edukacji przyrodniczej. Są świetnym przykładem roślin, na których można uczyć się rozpoznawania cech botanicznych, związków między budową kwiatów a sposobem zapylania, czy też zależności między roślinami a siedliskiem. Łatwość obserwacji owadów odwiedzających dzwonki czyni z nich doskonały materiał do zajęć terenowych dla dzieci, młodzieży i dorosłych miłośników przyrody.
W ostatnich dekadach, wraz z rosnącą świadomością znaczenia bioróżnorodności, dzwonki coraz częściej trafiają na listy roślin rekomendowanych do ogrodów naturalistycznych i łąk kwietnych. Ich obecność w takich nasadzeniach nie tylko podnosi walory estetyczne, ale też wzmacnia lokalne populacje gatunków rodzimych. Wprowadzenie dzwonków do kompozycji z innymi roślinami łąkowymi – takimi jak chabry, maki czy złocienie – tworzy układy zbliżone do naturalnych, które są korzystne dla wielu organizmów, od mikroorganizmów glebowych po ptaki owadożerne.
Różnorodność form i ciekawostki
Jedną z najbardziej fascynujących cech rodzaju Campanula jest ogromna różnorodność form wzrostu i kwitnienia. W obrębie tego samego rodzaju znajdziemy rośliny, które tworzą drobne, przyziemne rozetki z pojedynczymi, niewielkimi kwiatami, jak i okazałe gatunki o masywnych pędach, pokrytych dziesiątkami dzwonków. Takie zróżnicowanie wynika z długiej historii ewolucyjnej i przystosowań do odmiennych warunków środowiska – od suchych, nasłonecznionych skał po chłodne, wilgotne polany leśne.
Ciekawą grupę stanowią dzwonki płożące i zwisające, często wykorzystywane w ogrodnictwie do obsadzania murków, skarp czy pojemników wiszących. Ich pędy mogą efektownie spływać po kamieniach lub zwisać z donic, tworząc zielone kaskady z obsypanymi kwiatami końcówkami. Takie gatunki są szczególnie atrakcyjne w trakcie kwitnienia, gdy tworzą gęste, barwne poduszki przypominające rośliny alpejskie.
Hodowcy roślin przez lata pracowali nad uzyskaniem nowych odmian dzwonków o zróżnicowanej barwie, wielkości kwiatów i czasie kwitnienia. W efekcie powstały liczne odmiany ozdobne, w tym formy o kwiatach pełnych, półpełnych czy dwubarwnych. Niektóre z nich cechują się wydłużonym okresem kwitnienia, co pozwala cieszyć się ich urodą od późnej wiosny aż do końca lata. Inne zostały przystosowane do uprawy w pojemnikach, co otwiera możliwości stosowania dzwonków także na niewielkich przestrzeniach miejskich.
Interesującą cechą biologii dzwonków jest różnorodność mechanizmów zapylania. Choć większość gatunków polega na owadach, takich jak pszczoły i trzmiele, to sposób prezentacji pyłku, długość szyjki słupka czy kształt korony mogą znacząco różnić się między gatunkami. U niektórych zaobserwowano zjawisko tzw. zapylania wibracyjnego, podczas którego owady, drżąc skrzydłami, uwalniają pyłek z pręcików. Tego typu specjalizacja podkreśla złożoność relacji między roślinami a ich zapylaczami.
Z punktu widzenia ogrodu, dzwonki są wdzięcznym materiałem do tworzenia kompozycji kolorystycznych. Łączenie gatunków o różnych wysokościach pozwala budować wielowarstwowe rabaty, na których niskie gatunki skalne tworzą obwódki, a wyższe byliny wypełniają środkowe i tylne partie. Barwa kwiatów dzwonków świetnie współgra z różem, bielą, żółcią i srebrzystymi liśćmi niektórych roślin. Można je zestawiać z lawendą, szałwiami, kocimiętką czy goździkami, uzyskując harmonijne, przyjazne zapylaczom aranżacje.
Ciekawostką jest również obecność dzwonków w dawnych ogrodach klasztornych i dworskich. Mnisi i ogrodnicy wykorzystywali je nie tylko jako rośliny ozdobne, ale też – sporadycznie – jako składnik prostych lekarstw ziołowych. Choć współczesna medycyna opiera się na innych gatunkach leczniczych, historia użytkowania dzwonków przypomina o bliskiej relacji człowieka z roślinami oraz o tym, jak ważną rolę odgrywały one w codziennym życiu dawnych społeczności.
Najczęstsze pytania (FAQ)
Jakie stanowisko jest najlepsze do uprawy dzwonków w ogrodzie?
Większość dzwonków najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych lub lekko półcienistych, z glebą umiarkowanie żyzną i dobrze przepuszczalną. Gatunki skalne preferują podłoże lekkie, żwirowe, często o odczynie zasadowym, natomiast dzwonki łąkowe dobrze czują się na glebach próchnicznych, nieco wilgotnych, ale bez zastoin wody. Ważne jest unikanie ciężkiej, gliniastej ziemi oraz zalewania korzeni, ponieważ sprzyja to rozwojowi chorób i gniciu systemu korzeniowego.
Czy dzwonki nadają się do uprawy w donicach na balkonie?
Tak, wiele gatunków i odmian dzwonków sprawdza się w uprawie pojemnikowej, szczególnie karłowe i płożące formy, takie jak dzwonek karpacki czy niektóre odmiany o zwisających pędach. Ważne jest zastosowanie przepuszczalnego podłoża z dodatkiem piasku lub drobnego żwiru oraz zapewnienie otworów drenażowych w donicy. Rośliny należy regularnie podlewać, unikając jednak długotrwałego zalewania, a w sezonie wegetacyjnym zasilać umiarkowanymi dawkami nawozów przeznaczonych dla roślin kwitnących.
Jak długo kwitną dzwonki i czy można przedłużyć okres kwitnienia?
Czas kwitnienia dzwonków zależy od gatunku i warunków uprawy, ale zazwyczaj przypada na okres od późnej wiosny do lata. Niektóre odmiany mogą kwitnąć przez kilka tygodni, a przy sprzyjającej pogodzie nawet dłużej. Aby przedłużyć kwitnienie, warto systematycznie usuwać przekwitłe kwiatostany, co często pobudza roślinę do wytwarzania nowych pąków. Dbanie o umiarkowane nawożenie i odpowiednie podlewanie również sprzyja dłuższej i bardziej obfitej dekoracyjności roślin.
Czy dzwonki są roślinami mrozoodpornymi?
Większość gatunków dzwonków uprawianych w Polsce jest dobrze przystosowana do lokalnego klimatu i wykazuje wysoką mrozoodporność. Dotyczy to zwłaszcza rodzimych gatunków górskich i łąkowych, które bez problemu zimują w gruncie. W przypadku bardziej wrażliwych odmian ozdobnych lub roślin uprawianych w pojemnikach warto jednak zadbać o ochronę zimową, np. przez okrycie donic agrowłókniną, umieszczenie ich w osłoniętym miejscu czy ściółkowanie podłoża liśćmi lub korą.
Jak rozmnażać dzwonki w warunkach amatorskich?
Dzwonki można rozmnażać zarówno przez wysiew nasion, jak i podział starszych kęp. Siew nasion przeprowadza się najczęściej wiosną do pojemników lub inspektów, używając lekkiego, przepuszczalnego podłoża. Po wschodach siewki pikujemy i po zahartowaniu wysadzamy na miejsce stałe. Podział kęp wykonuje się wczesną wiosną lub po kwitnieniu, wykopując roślinę i ostrożnie rozdzielając ją na kilka części. Każdą sadzimy osobno, zapewniając jej odpowiednią ilość wilgoci do czasu dobrego ukorzenienia.